سرطان پستان دیگر مرگبار نیست
مرگ ناشی از سرطان پستان، اکنون در کشور ما همچون دیگر کشورهای دنیا در کمترین میزان نسبت به 40 سال گذشته است. شاید این خبر که بر اساس یافته‌های آماری به دست آمده، نتواند ترس ناشی از سرطان پستان را در بسیاری از خانم‌ها کم کند، اما این خبر از آن جهت خوشحال کننده است که می‌تواند تائیدی باشد بر اثر بخشی بسیار زیاد سیستم‌های غربالگری، تشخیصی و درمانی سرطان پستان برای رسیدن به طول عمر طبیعی.
حتی می شود با بهره گیری منظم از روش های غربالگری، سلول سرطانی در پستان را پیش از تهاجمی شدن و در مرحله سلولی تشخیص داد و بدون نیاز به روش هایی مثل شیمی درمانی و تنها با استفاده از جراحی، رادیوتراپی و داروهای خوراکی شیمیایی درمان کرد.
دکتر پدرام فدوی، متخصص آنکولوژی و رادیوتراپی در این باره می گوید:
«مسلما تشخیص سرطان پستان در چنین مرحله ای، بیمار را از خطر از دست دادن عضو و عوارض تخریبی شیمی درمانی بی نیاز می کند.
خوشبختانه با پررنگ شدن اهمیت و جایگاه روش های غربالگری برای بسیاری از خانم ها، تشخیص سرطان پستان در چنین مرحله ای نسبت به ده سال گذشته به شدت افزایش یافته است.
سرطان پستان زمانی وارد فاز مهاجم می شود که سلول های سرطانی از مجاری شیری که محل اولیه ایجاد آنهاست به عروق خونی یا لنفاوی گسترش یابند.
زمان تشخیص در این نوع سرطان نیز در روند بهبودی و درمان بسیار موثر است. به گونه ای که هرچه این نوع سرطان در مرحله ابتدایی تری یعنی مرحله 1 و 2 تشخیص داده شود، امکان حفظ عضو، درمان کامل و حفظ طول عمر طبیعی برای فرد بیشتر خواهد بود، اما تشخیص بیماری در مرحله 3 و 4 یا مرحله پیشرفته بیماری، تنها امکان کنترل سرطان پستان را فراهم می کند.»
چگونه کابوس سرطان پستان جان می گیرد؟
این درست است که هر تومور سرطانی از یک سلول غیرطبیعی جان می گیرد، اما یافتن علت قطعی برای تکثیر غیرطبیعی یک سلول همیشه ممکن نیست. البته در برخی موارد یعنی در یک نفر از هر بیست نفر خانم مبتلا به سرطان پستان، این بیماری به علت وجود ژن معیوب منتقل می شود، یعنی ژنی که از یکی از خانم های درجه اول خانواده مادری (مادر، خاله یا مادربزرگ) به ارث می رسد، به بروز تغییر سلولی و سرطانی شدن آن منجر می شود.
اما دکتر فدوی با تاکید بر اینکه در بسیاری موارد این بیماری می تواند بدون هیچ علت خاصی ایجاد شود، می گوید:
«به ازای گذشت هر ده سال از عمر، خطر سرطان پستان دو برابر می شود. به این علت در چهل تا پنجاه سالگی بیشترین موارد ابتلای آن دیده می شود که البته در کشور ما سن شیوع این بیماری به سنین پایین تر نیز گسترش یافته است.
شیوع منطقه ای این بیماری نیز در کشورهای مختلف تحت تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی متفاوت است.
ابتلای خویشاوندان نزدیک نیز بخصوص اگر قبل از پنجاه سالگی به این بیماری مبتلا شده باشند، در انتقال بیماری به نسل بعدی موثر است.
همچنین سابقه ابتلای قبلی به سرطان پستان، فرزند نداشتن و شیر ندادن از عواملی است که خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد.
البته نباید از اثر قرار گرفتن زیاد در معرض اشعه، بلوغ زودرس و نیز یائسگی دیرهنگام یعنی پس از پنجاه و پنچ سالگی، استفاده از قرص های هورمونی بعد از پنجاه سالگی و نیز مصرف زیاد الکل به عنوان عوامل موثر در ابتلا به سرطان پستان غافل شد.»
توده های بدون درد را جستجو کنید
تا کنون آنقدر رسانه ها درباره توده های سرطانی پستان صحبت کرده اند که بسیاری از خانم ها می دانند که شایع ترین علامت سرطان پستان، توده های بدون درد است. البته دکتر فدوی یادآوری می کند که بیشتر توده های پستانی، کیست های پر از مایع و خوش خیم است، یعنی خانم ها با یافتن توده ای در سینه خود نباید نگران نشوند، ولی باید آن را مورد بررسی های دقیق تری تحت نظر پزشک متخصص قرار دهند. همچنین دانستن این مساله ضروری است که کیست های خوش خیم قابلیت بدخیم شدن ندارند.
اما این آنکولوژیست تاکید می کند:
«بروز هر نوع تغییر شکل پستان شبیه فرو رفتگی نوک سینه، ضخیم شدن پوست آن، ترشح از نوک پستان و همچنین بروز حالتی شبیه به اگزما در اطراف نوک سینه می تواند از علائم سرطان پستان تلقی شود.
دومین محلی که باید از نظر بروز هر نوع تغییر و ایجاد توده مورد بررسی قرار بگیرد، غدد لنفاوی زیر بغل است.»
تشخیص زودهنگام ممکن است ؟ بله!
مسلما در ارزیابی اولیه، اگر بیمار دچار توده یا علائمی شود که ممکن است به سرطان پستان مربوط باشد، به پزشک متخصص ارجاع داده می شود تا با روش های تشخیصی دقیق تر مانند سونوگرافی، ماموگرافی، ام آر آی و نمونه گیری (بیوپسی) بیماری وی به طور قطعی تائید یا رد شود. حتی گاهی انجام یک عمل جراحی کوچک برای تشخیص قطعی ضروری است.
دکتر فدوی با تاکید بر این که امکان تشخیص اولیه و زودهنگام در سرطان پستان وجود دارد، می گوید:
«بعضی از سلول های سرطانی دارای گیرنده هایی در سطح خود هستند که به ما اجازه می دهد از برخی داروهای خاص و بسیار موثر در درمان قطعی بیمار کمک بگیریم.
مهم ترین این گیرنده ها ، گیرنده های استروژنی هستند که اگر در سطح سلول سرطانی بیمار وجود داشته باشد، امکان درمان با بهره گیری از دارویی به نام «تاموکسیفن» ممکن می شود. در دسته دیگری از بیماران نیز نوع دیگری از گیرنده ها در سطح سلول های سرطانی دیده می شود که درمان از طریق داروی «هرسپتین» را ضروری می کند.
متاسفانه سرطان پستان در بیماران دسته دوم، سرکش تر و مهار آن مشکل تر است، در حالی که روند درمان در بیمارانی که تاموکسیفن مصرف می کنند، بهتر طی می شود. خوشبختانه بیشتر بیماران مبتلا به سرطان پستان نیز به درمان از طریق تاموکسیفن پاسخ مثبت می دهند. فراموش نکنید که ابتدا زمان و مرحله تشخیص بیماری و پس از آن نوع تومور در درمان قطعی بیمار بسیار موثر است.»
خداحافظی با قطع عضو
شاید این پرسش بسیاری از خانم های مبتلا به سرطان پستان در کشورمان باشد که طعم تلخ از دست دادن یکی از حساس ترین عضو زنانه خود را چشیده اند که چرا در اغلب موارد بر خلاف کشورهای دیگر، زنان مبتلا به سرطان پستان هنگام جراحی، قطع عضو (مستکتومی) می شوند؟
دکتر فدوی در پاسخ به این پرسش می گوید:
«هم اکنون به دلیل پیشرفت هایی که در رادیوتراپی کشور در چند سال اخیر رخ داده است، دیگر به هیچ عنوان نیازی به قطع عضو، به دنبال ابتلا به سرطان پستان وجود ندارد، مگر در زمانی که تشخیص بیماری بسیار دیرهنگام اتفاق بیفتد یا اندازه و شکل قرار گیری تومور به گونه ای باشد که برداشتن آن به زیبایی پستان لطمه جدی وارد کند.
در غیر این صورت نیازی به برداشتن عضو نیست، فقط باید حتما بیمار تحت رادیوتراپی دقیق و درست قرار بگیرد، یعنی اگر رادیوتراپی درستی با روش های نوین روی بیمار انجام بگیرد، جای هیچ نگرانی از روند کنترل و درمان بیماری و عود مجدد آن وجود نخواهد داشت، اما در صورت قطع عضو نیز امکان انجام عمل ترمیمی در حین جراحی پستان با حضور متخصص پلاستیک نیز ممکن است، بدون آن که نگرانی از حفظ و ادامه سلامت بیمار وجود داشته باشد، اما در صورت قطع عضو، بیمار باید تحت درمان از طریق شیمی درمانی قرار بگیرد.»
شیمی درمانی مساوی با ناباروری همیشگی نیست
شاید علاوه بر اثرات تخریبی موقتی که شیمی درمانی بر ارگان های آسیب پذیر بدن بخصوص پوست و مو می گذارد، یکی از بزرگ ترین نگرانی های بیماران از حیث یائسه شدن بیمار پس از شیمی درمانی باشد.
دکتر فدوی با توضیح این که بسیاری از خانم ها در سنی مبتلا به سرطان پستان می شود که دوره یائسگی آنها از طریق داروهای شیمی درمانی با یائسگی طبیعی شان همزمان می شود، می گوید:
«شیمی درمانی به خودی خود باعث ناباروری نمی شود، اما به علت ضرورت کاهش ترشح هورمون های جنسی زنانه در روند درمان بیماری، قاعدگی طی دوره درمان سرطان پستان باید متوقف شود، ولی این توقف برای بیماران زیر 30 سال به مدت پنج سال ادامه پیدا می کند و پس از آن قاعدگی دوباره آغاز می شود و این بیماران می توانند باردار شوند. البته بارداری در این بیماران نیز باید با احتیاط و تحت نظارت شدید پزشک متخصص صورت بگیرد.»
بخش سلامت تبیان
منبع: جام جم - پونه شیرازی
مطالب مرتبط:
چطور با معاینه خودمان، متوجه سرطان سینه شویم؟
چگونه طی پرتودرمانی سرطان مراقب خودتان باشید؟
